محمدرضا حسینی- روزنامه نگار
سرانه مطالعه در ایران و روزی ویژه کتاب
روز۲۴ آبان روزکتاب نام گذاری شده است مطالعه کتاب نقش مهمی درپیشرفت جامعه وآفرینش فرهنگ وتمدن انسانی دارد. کتاب خواندن هدفمند موجب افزایش دانش واطلاعات، اخلاقیات واجتماعی شدن افراد میشود ابزار مناسبی برای آموزش و تربیت بوده و درکاهش ناهنجاریهای اجتماعی نقش بهسزایی دارد، زندگی بدون کتاب مانند جسم بیروح است.

روز۲۴ آبان روزکتاب نام گذاری شده است مطالعه کتاب نقش مهمی درپیشرفت جامعه وآفرینش فرهنگ وتمدن انسانی دارد. کتاب خواندن هدفمند موجب افزایش دانش واطلاعات، اخلاقیات واجتماعی شدن افراد میشود ابزار مناسبی برای آموزش و تربیت بوده و درکاهش ناهنجاریهای اجتماعی نقش بهسزایی دارد، زندگی بدون کتاب مانند جسم بیروح است.
کتاب، تجارب تلخ و شیرین زیادی در زندگی خود داشته به قول ما انسانها همه گونه زندگی را تجربه کرده است. در طول تاریخ از سوی برخی انسانها مورد کم لطفی قرارگرفته درجنگها سوزانده شده اما از بین نرفته مانند ققنوس ادامه پیدا کرده. با ورود تکنولوژیهای جدید مشمول ضرب المثل ایرانی «نوکه بیاد به بازارکهنه می شه دل آزار» نشده حتی دردورههایی از زندگی خود به کمترین قیمت در بازارها فروخته شده بیمهریهای زیاد دیده است.
گاهی فلهایی در پیادهروها حراج میشود؛ اما بعضیها دوست کتاب هستند و درهمه حال همراه کتاب. برخی هم برای فخر فروشی کتاب را فقط در قفسه کتابخانههای شخصی خود قرار میدهند. سالهاست که در ایران یک بار در سال نمایشگاه کتاب برگزارمیشود اگرکتاب شانس بیاورد و بن خرید درخور توجه به خریداران داده شود فروش کتاب قابل توجه خواهد شد.
نقش تکنولوژیهای جدید در توسعه همه جانبه جوامع بشری بر کسی پوشیده نیست. ابزار و فنون جدید در معرفی کتاب نقش بهسزایی دارند از جمله در گسترش کتاب الکترونیکی. بخشهای زیادی از پیشرفت های امروز مرهون علوم و تجربیات گذشته بوده که به وسیله کتاب به دوره های بعدی انتقال داده شده است. تکنولوژیها جدید کارکرد خودشان را دارند اما به هیچ عنوان نمیتوانند کتاب را منزوی کنند. با گذشت زمان اهمیت کتاب بیشتر نمایان میشود به گونهای که جای کتاب را هیچ چیزی نمیگیرد. کتاب سند مکتوب معتبری است که تجربیات و علوم دورههای مختلف انسانها، دستاوردهای فرهنگی، تمدنی، ارزشهای ملی، دینی، تاریخی، شادیها، پیروزیها و شکستهای اقوام، ملتها و تمدنهای گذشته با قدمت بیش از۵۰۰۰ سال را به دورههای تاریخی به ویژه نسل حاضر انتقال میدهد. مطالعه کتاب به معنای درگذشته ماندن یا ادامه تعطیلات تاریخی نیست بلکه کسب اطلاع از علوم و تجربیات گذشته با لحاظ زمان حال و نگاه به آینده است.
مطالعه کتاب نباید صرفا برای گروه خاصی باشد همه در هر سطحی احتیاج به مطالعه دارند سقراط فیلسوف یونان باستان معتقد بود: «جامعه وقتی فرزانگی و سعادت مییابد که مطالعه کارروزانهاش باشد». خانوادهها و آموزش و پرورش نقش اساسی در گسترش کتابخوانی به ویژه برای کودکان دوره دبستان دارند وقتی این گونه شود فرهنگ جامعه به خصوص فرهنگ عمومی گسترش مییابد. مشارکت جامعه در توسعه شهری روستایی بیشتر میگردد، ارتباطات اجتماعی قانونمند میشود، محدودیت فکر کردن از بین میرود، واژه جهل از ادبیات فرهنگی و اجتماعی حذف میشود، روشنگری اجتماعی پدیدارمیگردد، جامعه از آمادگی لازم برای تغییر و تحولات مناسب روزگار خویش برخوردار میشود. جامعه راه فرزانگی پیش میگیرد. ماکسیم گورکی نویسنده معروف روس براین باور بود که «کتاب به او کمک کرد تا از باتلاق نادانی بیرون بیاید وگرنه نابود میشد.» کتاب قدیمیترین خبرنگار جامعه بشری با سابقه چند هزار ساله است مردم به وسیله این خبرنگار کهنهکار گرم و سرد چشیده روزگاران از سرگذشت پیشینیان خود باخبرمیشوند، از تجارب آنان درس میگیرند در برنامهریزی برای آینده از آنها استفاده درست میکنند.
اخیرا در روزکتاب مشکلاتی فهرست میشود؛ از جمله گرانی کاغذ، کاهش سرانه مطالعه، تیراژکم، تاثیر مشکلات اقتصادی بر نبود انگیزه و فرصت برای مطالعه و کاهش قدرت خرید کتاب در بین بخشهای زیادی از مردم، نامشخص بودن میزان واقعی کتاب درسبد فرهنگی خانوارها، قرارگرفتن کتاب جزء کالاهای لوکس و… راه حلهایی هم ارائه میشود اما همچنان این مشکلات وجود دارد. دولتها و حکومت وظایفی ازجمله ساخت و توسعه تاسیسات زیربنایی، خدماتی، بهداشتی، آموزشی، ارتباطات، حمل و نقل، رفاه شهروندان به ویژه قدرت خرید مایحتاج زندگی روزمره و… دارند اما توجه به فرهنگ مطالعه از طرف دولتها وحکومت خیلی مهم است. دولت و حکومت وظیفه دارند برای رشد و تعالی فکر و ذهن اتباع خود با گسترش مکانهای مطالعه به ویژه کتابخانهها، تشویق به مطالعه، قیمت مناسب، انتشار آسان و چاپ با شمارگان بالا اقدامات اساسی انجام دهند. زیرا سرانه مطالعه از مهمترین و تاثیرگذارترین شاخصهای توسعه کشورها محسوب میشود. درکشورمان سرانه مطالعه در حد دقیقه است باید تحولی صورت گیرد به قول شادروان سهراب سپهری: «چشمها را باید شست جوردیگر باید دید.»